معرفی جلبک اسپیرولینا و اهمیت آن

معرفی جلبک اسپیرولینا و اهمیت آن : کشت انبوه جلبک های میکروسکوپی و استفاده از توده زنده آنها به عنوان منبع غذایی به اوایل دهه 1950 برمی گردد. در دهه اخیر محققان در کشورهای مختلف گام های بلندی برای تولید و کاربرد جلبک و فراوری در مقیاس بزرگ آنها انجام داده اند.

توده زنده جلبک مصارف مختلفی از جمله غذای حیوانات، کود زیستی، بهبود شرایط خاک و غذای آبزیان دارد. همچنین از طریق تصفیه زیستی آب و فاضلاب می تواند مشکلات سالمت عمومی را حل کند و به سرعت در جامعه توسعه یابد.

امروزه حدود 30 هزار گونه جلبک شناخته شده است و طبقه بندی ،تاکسونومی و ویژگی های میکروسکوپی آنها از سال ها قبل بخوبی شناخته شده است(2007, Choonawala). سیانوباکترها به عنوان منبع غذایی و مکمل مغذی بکار برده می شوند.

سیانوباکترها ارگانیزم های تک سلولی پروکاریوت با ویژگی های حد واسط بین جلبک یا باکتری هستند. سیانوباکترها در مناطق آبی و خشک و حتی در دمای 71 درجه سانتیگراد و در درزهای صخره های سنگی وجود دارند. رنگ آنها از سبز-آبی تا قرمز یا بنفش متغیر است که این رنگ ها بدلیل رنگدانه های c-فیکوسیانین (آبی) و c-فیکواریترین (قرمز) است که درون کلروفیل سبز در تیالکوئید محافظت می شوند (1984,Becker).

اینجا بخوانید :: اهمیت جلبک ها در آبزی پروری

سیانوباکتر اسپیرولینا توسط آزتک ها در قرن شانزدهم در مکزیک اطراف دریاچه تکسوکوکو (Texococo )مورد استفاده و به مدت بسیار طولانی غذای سنتی مردم چاد بوده است. در حال حاضر در کشورهای زیادی از جمله آمریکا، تایلند، چین، هند و استرالیا پرورش داده می شود و به عنوان غذایی سالم و مکمل غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. محصول تجاری جلبک ارزش غذایی و رنگدانه ای بسیار بالایی (Andrade and Costa, 2007)دارد

گونه های کلرلا، اسپیرولینا و دونالیلا از جلبک های تجاری هستند که به وفور تولید می شوند زیرا برای رشد نیاز به محیط خاصی ندارند و می توانند در هوای باز بدون حضور آلاینده ها یا سایر جلبک ها و  آغازیان کشت داده شوند. کلرلا بخوبی در محیط کشت غنی از مواد شیمیایی رشد می کند، دونالیلا در شوری بسیار بالا رشد می کند و اسپیرولینا برای رشد نیاز به محیط با pH بیش از 8 و شور دارد. هرچند در آب شیرین هم رشد می کند. اسپیرولینا می تواند در فاضلاب رشد کرده و با چرخه مواد مغذی تولید پروتئین بکند و آلاینده های معدنی و مواد زائد را حذف کند.

فاکتورهای دیگری که برای پرورش آنها مورد نیاز است شامل شرایط زیستی، هزینه زمین، کارگر، انرژی آب، مواد مغذی، دما و انواع محصول نهایی است. جلبک ها در مقیاس های مختلفی پرورش می یابند که بسته به ویژگی های اساسی آنها از جمله نیاز به نور، دما توانایی حفظ کشت تک گونه ای را .(Choonawala, 2007)دارد
ترکیب شیمیایی اسپیرولینا نشان می دهد که می توان از این سیانوباکتر به عنوان غذای مناسب برای انسان و دام استفاده نمود حدود 50 تا 70 درصد از وزن خشک آن را پروتئین تشکیل می دهد البته میزان پروتئین بستگی به شرایط کشت و پرورش و نوع آن دارد. مقادیر اسیدهای آمینه سولفوردار نظیر (متیونین و سیستئین) در این سیانوباکتر کم است، بعلاوه اسپیرولینا حاوی مقادیری گلوکز، ساکاروز، گلیسرول، انواع ویتامین ها مانند نیاسین، تیامین، توکوفرول، می باشد(1999,Falquet).

در ایالت متحده آمریکا، مزارع Earthris از پیشگامان تولید اسپیرولینا هستند. در سال 1985 ،قیمت اسپیرولینا خوراکی 30-15 دلار به ازاء هر کیلو بوده است. در اواخر دهه 1980 ،تولید جهانی اسپیرولینای غذایی 850 تن در 10 مزرعه با کل مساحت 356 هکتار بود. امروزه تولید تجاری آن حدود 2500 تن در سال می باشد. این مزارع از بزگترین مزارع تولید اسپیرولینا با بیش از 500 تن در سال است. پرورش مداوم
جلبک در سیستم های کنترل شده یا نیمه کنترل شده نقش مهمی در توسعه با امکانات اقتصادی مختلف داشته است(Earthrise Farms, 1995).

در سال 2005پرورش جهانی اسپیرولینا 56172 تن بوده است که از این مقدار 56170 تن مربوط به کشور چین و بقیه متعلق به سنگال و بورکینوفاسو بوده است(2005, FAO).
اسپیرولینا جلبک سبز-آبی است که در همه جا حضور دارد. اسم آن از کلمه لاتین helix یا spiral به معنای چرخش یا پیچش مشتق شده است که بدلیل شکل مارپیچی آن می باشد (Choonawala, 2007)