کنسـانتره ریز جلبکی : جلبکها گروه بزرگی از گیاهان را تشکیل مـی دهنـد کـه قدیمی ترین موجودات فتوسنتز کننده و تولید کننده اکسـیژن بر روي کره زمین به شمار میروند . اگرچه تا به امروز بیش از 25000 گونه جلبک گزارش شده است اما تنهـا حـدود 70 گونه از جلبک ها به عنوان غذا ، علوفـه، کـود شـیمیایی مصرف می شوند( 2010,Farboodnia). آنچه مسلم است امـروزه علـوم مـرتبط بـا اسـتفاده از فرآورده هاي نوین با ارزش افزوده بـا سـرعت زیـادي در حال توسعه است و در این راستا می توان از کنسانتره هاي جلبکی در عرصه علوم جلبک شناسی نام بـرد. در ادامه در اودریا شما را با کاربرد کنستانتره ریز جلبکی آشنا خواهیم نمود.
کنسـانتره جلبکی
کنسـانتره ریز جلبکی در واقع یـک محصـول تغلـیظ شـده از سـلول هاي جلبک می باشد که به طرز صحیحی جمع آوري گردیده و با افزودن مواد نگاه دارنـده مناسـب در شـرایط نگهـداري مطلوب تا مدت ها قابل استفاده می باشد. به طور معمـول از هر 2000 لیتر محـیط کشـت و پـرورش جلبـک زنـده در حدود 4 لیترSlurry و 3 لیترPaste ، که بـه ترتیـب کنسـانتره رقیـق و غلـیظ جلبکـی مـی باشـند، بـه دسـت مـی آید (Nunes et al., 2009).
معایب تولیـد کنسـانتره جلبکـی
تولیـد کنسـانتره ریز جلبکی داراي معایبی نیز می باشـد کـه محققـین در جهـت رفـع آنهـا بـه تحقیقات خود ادامـه می دهنـد. از جملـه مهمتـرین معایـب نسـبت بـه کنسانتره هاي منجمد شده نرخ رسوب سریعتر جلبک زنده، امکان تخریب جداره سـلولی جلبک هـا و آزاد شدن مواد آلی درون آنها به درون آب و عدم تولید اکسیژن توسط جلبکهـاي منجمـد در آب مـی باشـد ( Heasman et al.,2001).
قیمت کنستانتره ریز جلبکی
از نظر اقتصادي قیمت کنسانتره جلبکی نسبتا بالا و بر حسب گونه هاي مختلف است. در حال حاضر هر کیلو حدود در 200 تا 400 دلار می باشـد (Heasman et al.,2001).
وضعیت تولید کنسانتره جلبکی
در این خصوص شرکت ها و موسسات خصوصـی در دنیـا وارد عرصه تولید و صادرات این محصول بـه تمـام نقـاط دنیـا گردیده اند. اینگونه شرکت ها معمولا تمایلی به ارائـه روش کار و تکنیک هاي تولید این محصول نداشته، لذا لازم است تا در این زمینه تحقیقات کاربردي در داخل کشور توسـعه یافته تا به تکنولوژي تولید انبوه کنسانتره ها و سایر فراورده هاي جلبکی بـراي تـامین نیازهـاي داخلـی و در صـورت بازاریابی مناسب صادرات ارزآور آن نائـل گردیـد .
مزیت تولیـد کنسانتره جلبکی
تولیـد کنسـانتره ریز جلبکی داراي چندین مزیت نسـبت بـه جلبـک زنده به شرح زیر می باشد:
1- کنسانتره جلبکی داراي غلظت بالایی مـی باشـد و فضاي کمی براي نگه داري نیاز دارد.
2- با افزودن سطوح متفـاوت نگاه دارنـده هـاي مـواد غذایی می توان آنها را براي مدتی نسـبتا طـولانی اسـتفاده نمود.
3- مـدیریت نگه داری از کنســانتره جلبکــی بهتــر از کشت هاي تازه است.
4-کنسانتره جلبکی در صورت نیاز، می تواند حتی در شرایط کنترل شده به منظور عـدم آلـودگی آنهـا بـه انـواع میکروارگانیزم ها تولید شود. 5- براي تولید آنها نیازي به استفاده از سـموم و انـواع کودها نمی باشد.
6- از نقطـه نظـر اقتصـادي تولیـد تجـاري کنسـانتره جلبکی در حجم هاي بزرگ، اقتصادي و قابل رقابت است.
تکنیک هاي تغلـیظ کشـت هاي جلبکـی
تکنیک هاي مختلفـی بـراي تغلـیظ کشـت هاي جلبکـی وجـود دارد کـه از جملـه مـی تـوان بــه فلوکولاسـیون، فیلتراسـیون و سـانتریفیوژ اشـاره نمـود( Nunes et al.,2009) .
کنسانتره ریز جلبکی
روش فلوکولاســیون
در روش فلوکولاســیون یــا ترســیب و انعقــاد ریــز جلبک ها، از مواد مختلفی نظیر کلرید آهن، سـولفات آهـن، سولفات پلی فریک، کلرید آلومینیـوم، سـولفات آلومینیـوم (آلوم) و کلراید پلـی الومینیـوم اسـتفاده شـده اسـت. همچنین فلوکولاسیون ریزجلبک ها با اسـتفاده از بیـوپلیمر کیتوزان با موفقیت در برخی از گونه هاي جلبکـی گـزارش شـده اسـت (1989, Lubian).
روش سانتریفیوژ
جمـع آوري ریزجلبک هـا از طریق سانتریفیوژ کردن، از جمله تکنیک هاي موفق جهـت برداشــت میکروجلبــک هــا در مقیــاس هــاي انبــوه بــوده و مورد پسند بیشتر برنامه نویسان تغذیـه اسـت شـده است. در واقع آبزیان ذخیره سازي تعداد زیادي از سلولها را در حجم کم فراهم می کند. همچنــین فراینــد ســانتریفیوژ موجب افـزایش تحمـل نیـروي جاذبـه توسـط جلبک می گردد. به این معنی که با بکـار بردن جلبک نیروي گریز از مرکز سرعت تـه نشـین شـدن آن بـه نسبت افزایش پیدا می کند(Becker, 1994; Griffith et al., 1973; Waston, 1986; Donaldson, 1989; Palanichamy and Rani, 2004; 1977, Wheaton).
مزایا روش سانتریفیوژ
روش سانتریفیوژ مقدار بـاکتري هاي موجود در کشت جلبک را کاهش داده و دوره ذخیره سازي را با توجه به کنسانتره را بهبود می بخشد(2011, Aji). اینکه غلظت جلبک هاي حاصل از سانتریفیوژ معمولا بالا می باشـــد، معمـــولاً پـــس از ســـانتریفیوژ و جمـــع آوري جلبک ها،غلظت آنرا با استفاده از محلول سوپرناتانت حاصل در حد مطلوب رقیق می نمایند. این روش با وجود مزایاي اشاره شده مشکلاتی نیز دارد. ایـن فراینـد در معرض نیروي جاذبه بالا قرار می گیرند و بـه سـاختار سـلول صـدمه وارد شـود(2011, Aji). بهره برداري از کنسانتره جلبکی سلول ها ممکن بعنـوان جـایگزین برتـر سلول هاي زنده، عرصه اي کاربردي و اقتصادي در حـوزه علـم جلبـک شناسـی ایجـاد نمـوده اسـت.
کاربردهاي کنسـانتره ریز جلبکی
بـا توجـه بـه کاربردهاي مختلف این محصول در زمینه هاي ارزشـمندي همچون تغذیه آبزیان، تولید ترکیبـات زیسـتی، داروهـا و محصولات آرایشی، تولید سوخت هاي زیستی و غیره کـه همگی نیازمند تولید انبوه جلبک ها، جمع آوري و نگه داري ریزجلبــک مناســب از ســلول هــاي جلبــک مــی باشــند.
